KİTABIN ADI ÇANAKKALE SAVAŞI KİTABIN YAZARI E.Korg. Selahattin ÇETİNER YAYINEVİ VE ADRESİ Dünya Aktüel Yayınevi BASIM TARİHİ 1999 KİTABIN YAYIM MAKSADI Çanakkale Savaşı hakkında bilmemiz gerekenleri okuyucuya sunmaktadır. KİTABIN ÖZETİ : I.BÖLÜM 1. Türkiye'nin Jeopolitik ve jeostratejik önemi : Özellikle son yüzyıl içinde Osmanlı toprakları yağmalanmaktaydı ve Osmanlı, Balkanlardan kovulmuştu; İstanbul üzerindeki kavga ise sürüp gidiyordu. I.Napolyon'un "Asıl büyük sorun şu oluyor; İstanbul'a kim egemen olacaktır" şeklindeki değerlendirmesi, Boğazlar'ın önemini açıklıyordu. Ancak siyasi ve askeri dengeler, çatışan menfaatler Boğazlar'a göz dikenlerin, kollarını bağlıyordu. 1. Müttefik Devletler için Türkiye'nin Önemi 2. Merkezi Devletler (Almanya) Gözüyle Türkiye'nin Önemi 2. Bölgenin Coğrafi ve Askeri Açıdan Etüdü: 1. Genel 2. Müttefik Devletler Akdeniz Seferi Kuvvetler Başkomutanlığı'nı İlgilendiren Mesafeler 3. Kritik Arazi Arızaları 4. Çıkarmaya Müsait Plajlar 5. Akarsular 3. Geçmişte Çanakkale Bölgesinde Yapılan Tahkimat ve Alınan Savunma Tedbirleri: Yıldırım Beyazıt 1390 yılındaGelibolu Boğaz Muhafaza Komutanlığı'nı kurdu ve bu göreve Sarıca Paşayı atadı. Fatih Sultan Mehmet 1462-1963 yılında, Kilitbahir Kalesi ile Karşı kıyıda Çimenlik Kalesini yaptırdı. Sadrazam Köprülü Mehmet Paşa, Sultan IV.Mehmetin emri ile 1659 yılında Seddülbahir ve karşısındaki Kumkaleyi yaptırdı. 4.Uzak geçmişten bu yana boğazlardan geçiş girişimleri: a. M.Ö.480 yılında Pers Kralı Birinci Dara'nın oğlu Serhas Helen topraklarını işgal etmek için Nara Burnu ile Akbaş Limanı arasında kurdurduğu köprü üzerinden ordularını Avrupa'ya geçiren ilk komutandır. b. Daha önceki yıllarda Truva Savaşlarındada her iki yönde Çanakkale Boğazı'ndan geçişler olmuştur. c. M.Ö. 334 yılının baharında Büyük İskender'in Makedonya'dan hareketle ordusunu Çanakkale Boğazı'ndan geçirerek bu bölgeyi ve yakın adaları ele geçirdiği ve Asya seferine yöneldiği bilinmektedir. d. M.Ö.191 yılında Romalılar, Eceabat yöresinden Batıya geçerek Roma hakimiyetini kurdular. e. 1190 yılında Haçlı Seferleri sırasında, Alman İmparatoru ordusunu Anadolu'ya Gelibolu'dan geçirmiştir. f. Süleyman Paşa 1352 yılında Enrenos Bey, Ece Bey gibi komutanları ile Çanakkale Boğazı'ndan Rumeliye geçti. g. 1770 yılında Cebelitarık'tan dolaşıp gelen Rus Donanması Çanakkale Boğazına girmeye çalıştı. Fakat 1659 yılında Sultan IV.Mehmet tarafından yaptırılan Seddülbahir Kalesi toplarının şiddetli ateşleri nedeni ile Boğaz'a giremedi. h. Nara hizalarından geçerken Asya sahilinden şiddetli bir topçu ateşi yedi. İngiliz flosunun dönüşü şanslı olmadı. Nara önlerinde 29 ölü, 138'I yaralı olmak üzere 167 kayıp verdiler. Bütün gemiler hafif veya ağır hasara uğramıştı. i. Kırım Savaşı sonunda, 1856 Paris Antlaşması ile Karadeniz ve Boğazlar'daki Rus tehdidi önlenmiş oldu. j. Bir İtalyan flosu, Trablusgarp Savaşı sırasında, 18 Nisan 1912 günü. Çanakkale Boğazı dış tabyalarını topçusu ile dövdü, mukabele gördü, etkili olamadı. İtalyanların sekiz muhripten oluşan diğer bir flosu, 19 Temmuz 1912 gecesi Boğaz dahiline akın tipi bir harekat yaptıysa da, bir sonuç sağlayamadı. Başarısız oldu. II.BÖLÜM 1. Siyasi Genel Durum: Batı ve Doğu Avrupa'daki savaşlar nihayet statik (hareketsiz) bir şekle yani mevzi muharebeleri karekterine dönünce, her iki taraf mecburen yeni arayışlar içine girdiler; tarafsız ülkeleri kendi yanlarına çekme girişimleri canlandı. 2. 1908-1914 yılları rasında Osmanlı İmparotorluğu'nda meydana gelen olaylar: 1. İkinci Meşrutiyetin ilanı. 2. 31 Mart (13 Nisan 1909) Vakası. 3. Trablusgarp (Libya) Savaşı. 4. Balkan Savaşı (17 Ekim 1912 : 29 Eylül 1913) 5. Babıali Baskını. 3. Askeri Genel Durum: 1. Batı Cephesi (Fransa) 2. Osmanlı Devleti'ndeki durum III.BÖLÜM 1. Savaşa Sürükleniş: Ruslar'ın Galiçya Cephesinde ikinci bir başarısı, Türkler'I endişelendirebilir.Almanya'nın yanında fiilen savaşa katılmasına mani olabilirdi. Şu halde birşeyler yapmalı ve Türkler dahil savaşa sokulmalıydı. Alman İmparotoru ve Başkomutanı II. Kayzer Wilhelm, İstanbul'daki büyükelçisi Wangenheim'a durum bu merkezde iken, şu önemli talimatı verdi: "Osmanlı kabinesinin bütünü ile muvafakatını almak mümkün olmadığı takdirde, ordu veya donanmanın ani bir emirvaki (oldu bitti) yaratması suretiyle Türkiye muhakkak savaşa sokulmalıdır." 2. 03 Kasım 1914 : 18 Mart 1915 tarihleri arasında boğazdaki deniz savaşları : IV.BÖLÜM 1. Müttefik devletlerin çıkarma hazırlıkları, çıkarma ve taarruz planları, harekata ayırdıkları kuvvetler: 1. Çıkarma hazırlıkları 2. Çıkarma ve taarruz planları 3. Müttefik Devletlerin harekata tahsis ettikleri ilk kuvvetler 2. Türklerin savunma hazırlıkları, savunma planları ve savunmaya ayırdıkları kuvvetler: 1. Türklerin savunma hazırlıkları 2. Türklerin savunma düzeni ve savunmaya ayırdıkları kuvvetler 3. Savunmaya tahsis edilen kuvvetler V.BÖLÜM 1. 25 Nisan : 27 Nisan 1915 tarihleri arasında cereyan eden gösteriş ve yanıltma hareketleri: 1. Kumkale Çıkarması 2. Beşiğe gösteriş hareketi 3. Saroz Körfezi gösteriş hareketi 2. 25 Nisan 1915 : 09 Ocak 1916 tarihleri arasındaki muharebeler: VI.BÖLÜM Çanakkale Savaşı Müttefikler tarafından; hayati gerekçelere, kolay ve parlak zafer ümitlerine ve Türk direnişinin çok zayıf olacağı ihtimaline dayatılarak başlatılmıştır. Maceranın sonu bilhassa Büyük Britanya İmparotorluğu için hüsranla, acı ile bitmiştir. Maddi ve manevi kayıpları yanında Müttefikler Gelibolu'daki çarpışmalarda en az 250.000 kişilik bir zaiyat verdiler. Ayrıca Birinci Dünya Savaşı'da en büyük prestij, itibar kaybına Çanakkale'de uğradılar. Çanakkale Savaşı bizim için Birinci Dünya Savaşını'nın zaferle sonuçlanan tek cephesidir. Her ne kadar Doğu Cephesi'nde de, 1878 yılında Ruslara kaptırdığımız üç ilimizi kurtarmış isek de Çanakkale Savaşının yeri başkadır. Aziz şehitlerimizi, kahraman gazilerimizi rahmetle, şükranla ve derin saygıyla anıyoruz. Vatan severlikleri ve kahramanlıkları şimdiki ve gelecekteki Türk kuşaklarına örnek olsun. SONUÇ: A. KİTABIN ANA FİKRİ: Çanakkale Savaşı; o tarihe kadar benzeri görülmemiş büyüklükte bir donanmanın desteklediği, çok uluslu kara, deniz ve hava kuvvetleri tarafından birlikte gerçekleştirilen deniz aşırı bir harekat olması itibarı ile önem ve özellik arz eder. B. KİTABIN GETİRDİĞİ YENİLİKLER: Kitabın realist bir yaklaşım, engin bir araştırma ve bilgi birikimi sonucu ortaya çıktığı bir bakışta anlaşılmaktadır. Çanakkale Savaşını soru işareti bırakmayacak şekilde incelemiş olan bu kitap öğrenmek isteyenler için ideal bir kaynaktır.