DÜZLEM AYNADA GÖRÜNTÜ
Bir ışık kaynağının ya da cismin herhangi bir noktasından yayılan ışınlar yolu üzerindeki bir aynaya çarptıklarında yansırlar. Aynada yansıyan bu ışınların kendilerinin ya da uzantılarının kesiştiği noktada ışınların aynaya geldiği noktanın görüntüsü oluşur.
Yansıyan ışınların kendilerinin kesişmesi ile oluşan görüntüye gerçek, uzantılarının kesişmesi ile oluşan görüntüye sanal görüntü denir.
Gerçek görüntü: Bu görüntüyü görenlerin bulundukları konum nasıl olursa olsun aynı görülen görüntüdür. Sinema perdesinde oluşan görüntü her koltuktan aynı biçimde izlenir. Dolayı ile görüntü içindeki her nesne her bakan için aynıdır. Sanal görüntü yalnızca gözün bulunduğu konumdan bakılınca aynı görülen görüntüdür. Bir aynaya yan yana bakan iki kişi aynada küçük farklarla benzer bir görüntü görür. Ancak birinin gördüğü bazı cisimleri diğeri ( ayna dışında kaldığı için ) göremez. Sanal görüntü kişiye özel görüntüdür.
Cisimlerin düzlem aynadaki görüntüleri sanaldır. Ancak cismin görüntüsünün görüntüsü gerçek olabilir.
Bir Noktanın Düzlem Aynadaki Görüntüsünün Yeri:
Bir noktanın düzlem aynadaki yeri iki farklı yöntemle bulunur. Bunlardan biri çizim diğeri ise nokta taşıma yöntemidir.
Bir noktanın görüntüsünü çizimle bulmak için noktadan aynaya herhangi iki ışın gönderilerek yansıtılır. Yansıyan ışınların uzantılarının kesiştiği yerde o noktanın görüntüsü bulunur.
Gelme açısı yansıma açısına eşit olduğundan cismin ayna ile yaptığı açı görüntünün ayna ile yaptığı açıya eşittir.
Dolayısı ile,
Cismin boyu hc, görüntünün boyu hg ye, cismin aynaya uzaklığı dc, görüntünün aynaya uzaklığı dg ye eşittir.
hc = hg
dc = dg
Bir noktanın düzlem aynadaki görüntüsünü taşıyarak bulmak için noktadan ayna düzlemine dik bir doğru çizilir. Görüntü bu doğrunun üzerindedir. Ayna, görüntü ve cismin tam ortasında bulunur.
Dolayısı ile görüntü, cismin ayna düzlemine göre simetrisidir.
Düzlem Aynanın Arasındaki Cismin Görüntü Sayısı:
Birbirini kesen bitişik iki düzlem aynanın arasına konan cismin görüntü sayısı aynaların arasındaki açıya bağlıdır. Bu açı 360° yi tam bölünebilir açı ise bütün görüntüler nettir. Bu durumda düzlem, aynaların arasındaki açıya eşit açılarda bölgelere ayrılır. Bu bölgelerin her birinde bir görüntü vardır.
Bunun matematiksel karşılığı
Dolayısı ile aynaların kestiği düzlem 360/α kadar eşit bölmeden oluşur. Bu bölmelerden birinde cisim diğerlerinde görüntüler bulunur. Bu nedenle görüntü sayısı bölme sayısından 1 eksiktir.
Birbiri ile tam karşılıklı duran iki paralel aynada görüntü sayısı sonsuzdur.
Aynalar bitişik değilse, görüntü sayısı bitişik olma durumundakinden daha az olabilir. Ayna, görüntüden gelen ( yansımış ) ışınları almıyor ise görüntünün görüntüsü oluşmaz. Şekildeki K noktasının X aynasındaki görüntüsü K1 in Y ye eşit uzaklıkta K2 görüntüsü oluşur. Ancak bu ışınlar Z aynasına gelmediğinden K1 in Z de görüntüsü oluşmaz.
DÜZLEM AYNADA GÖRÜNTÜ HIZI
Düzlem aynada görüntünün hızı hem cisim hem de görüntünün hareketine bağlıdır.
a ) Hareketli Cisim - Sabit Ayna:
Cisim hareketli düzlem ayna hareketsiz ise görüntünün ve cismin aynaya göre hızlarının büyüklüğü eşittir. Cismin hareket doğrultusu aynaya dik ise yönleri terstir.
b ) Hareketli Ayna - Sabit cisim:
Hareketsiz duran bir cisim önündeki ayna bir birim yol aldığında görüntü ( yansıyan ışın ) iki birim yol alır. Bu durumda görüntünün hızı aynanın hızının 2 katıdır.
Ayna bir merkez etrafında döndürülürse görüntünün yörüngesi dairesel olur. Aynanın bu daire üzerinde aldığı yol görüntünün yolunun yarısıdır.
Bu durumda ayna α açısı kadar döndürülürse yansıyan ışın 2α döner gerçeğinin bir sonucudur.
c ) Hareketli Cisim - Hareketli Ayna:
Hem cisim hem de ayna hareketli ise, önce cismin aynaya göre hızının aynadaki hızı bulunur. Sonra görüntünün yere göre hızını bulmak için, bu hız aynanın hızı ile toplanır.
Bu işlemler vektöreldir. Bu metod matematiksel olarak ifade edilirse,
Dolayısı ile görüntüsünün yere göre hızı, aynanın hızının 2 katı ile cismin yere göre hızının farkına eşit olur.
DÜZLEM AYNADA GÖRÜŞ ALANI
Bir düzlem aynaya bakan gözün aynada görebileceği bölge, gözün aynaya uzaklığı ve aynanın boyuna bağlıdır.
Bu bölge aynanın köşelerinden göze gelen ışının gelme doğrultuları arasında kalan bölgedir. Çizim kolaylığı açısından bu ışınların ayna köşelerine gözden giderek yansıdığı kabul edilir.
Gözün görüntüsünü kullanılarak da görüş alanı bulunabilir. Gözün görüntüsünden ayna köşelerine çizilen doğruların arasında kalan bölge görüş alanıdır |