Osmanlı Yükselme Dönemi-1
II.MEHMET (FATIH) DEVRI
ISTANBUL'UN FETHI SIRASINDA Tarihçilere göre Osmanli Devleti Imparatorluga dönüşmüştür.
Istanbul Osmanli devletinin başkenti oldu.
Karadenizdeki ipek ticareti Osmanli denetimine girdi.
Avrupalilar, ipek ve baharat ticaret yollarinin Dogu Akdeniz'de ve Karadeniz'de Türklerin kontrolüne girmesi nedeniyle, başka deniz yollari aramaya başladilar. Bu durum Cografya Keşiflerinin bir nedeni oldu.
Ateşli silahlardan topun önemi bir kez daha anlaşildi.
Italya'ya giden Bizansli bilginler Eski Yunan eserlerini tanitarak Rönesans'in başlanmasina katkida bulundular.
Avrupali devletler Osmanli devletinin askeri üstünlügünü gördüler.
Yerli halkin güvenini kazanmak papanin haçli birligi çalişmalarini önlemek ve Balkan fetihlerini kolaylaştirmak amaciyla Ortadoks Kilisesinin haklarina dokunulmadi.
BALKANLARDA FETIHLER
SIRBISTAN'IN FETHI
Macarlarla ittifak yapan Sirplarin saldirilarini durdurmak için Belgrad kuşatildi. Belgrad Macarlar'da kaldi. Sirbistan Osmanli topraklarina katildi (1459).
MORA'NIN FETHI (1460)
Mora'daki Rum despotlari arasinda olan çatişmalardan bikan halkin istegi üzerine sefer yapildi. bunun sonunda Yunanistan'in güneyindeki Mora alindi.
EFLAK VE BOGDAN'IN ALINMASI
Eflak Beyi Vlad (Kazikli Voyvoda) Macarlarla anlaşarak, vergi göndermedi ve gönderilen elçileri öldürdü. Fatih tarafindan yapilan seferle Eflak alindi (1462).
Bogdan (Moldavya) yapilan sefer sonucu, Osmanli devletine bagli beylik haline getirildi. (1476)
BOSNA VE HERSEK'IN FETHI
Bosna krali Macarlarla anlaşarak vergi vermeyince Fatih Bosna seferine çikti. Bölge Osmanli topraklarina katildi (1463). Bosna halki Islamiyete girmeye başladi. Hersek ise 1465 yilinda alindi.
ARNAVUTLUK'UN FETHI
Osmanli ordusunda yetişmiş olan Iskender Bey önemli bir Arnavut ailesindendi. II. Murat zamaninda ayaklanarak Arnavutluk'ta prenslik kurmuştu. Venedikliler ve diger Avrupa devletleri Iskender Beyi desteklediler.
Fatih Arnavutluk seferine çikti. Iskender'e bagli güçlerle dogrudan savaş yapilmadi. Iskender Beyin ölümünden sonra Kroya ve Işkodra şehirleri alindi. (1479) Dalmaçya kiyilari Osmanli topraklarina katildi.
ANADOLU'DA GELIŞMELER
Fatih Istanbul'un alinmasindan sonra, Anadolu Türk birligini kurmak ve Karadeniz ticaret yoluna egemen olmak için Anadolu'da seferlere çikti.
AMASRA'NIN ALINMASI (1459)
Cenevizliler'in elinde bulunan Amasra kuşatildi. Cenevizli'ler şehri teslim ettiler.
ISFENDIYEROGULLARI (CANDAROGULLARI)
BEYLIGININ YIKILMASI (1460)
Isfendiyar Beyi, Ismail Bey savaşa gerek görmeden Sinop'u Osmanlilara verdi. Ismail Bey'e de Balkanlar'daki Filibe sancagi dirlik olarak verildi.
TRABZON RUM DEVLETININ YIKILMASI (1461)
Trabzon Rum Devleti, Dördüncü Haçli seferi sirasinda Istanbul'dan kaçan Rumlar tarafindan 1204 yilinda kurulmuştu.
Trabzon Rum krali Davit Kommen Akkoyunlu hükümdari Uzun Hasan'a güvenerek vergiye baglanmayi kabul etmeyince, Trabzon denizden ve karadan kuşatildi. Uzun Hasan'dan yardim alamayan kral şehri Fatih'e teslim etti.
KARAMANOGULLARI BEYLIGININ YIKILMASI
Karaman Beyliginde yönetim için çatişmalar olmaktaydi. Fatih, Karaman Beyi olmak isteyen Pir Ahmet'e yardim etti. Beyligin başina geçen Pir Ahmet Osmanli egemenligini kabul etti.
Pir Ahmet, Osmanli - Venedik savaşindan yararlanarak, Osmanlilara verdigi yerleri geri almak istedi. Osmanlilara karşi Venediklilerle anlaşti.
Fatih, çiktigi seferde Konya ve Karaman yörelerini aldi. Osmanlilarin Anadolu'da en güçlü rakibi ortadan kalkti. Pir Ahmet, Uzun Hasan'a sigindi. Osmanli Akkoyunlu ilişkileri bozuldu. Bir kisim Karaman beyleri Aksaray, Nigde ve Içel yörelerinde etkinliklerini sürdürmeye çalişti. II. Bayezid bu beylerin çalişmalarina son verdi (1487).
OTLUKBELI SAVAŞI (1473)
Akkoyunlu devleti Dogu Anadolu'da kurulmuştur. Devletin siniri Maveraünnehire kadar genişlemişti.
Uzun Hasanin, Trabzon Rum devletini ve Anadolu beylerini, Osmanlilara karşi desteklemesi, ilişkilerin bozulmasina neden olmuştu. Uzun Hasan'in Tokata girmesi ve Karaman - Akkoyunlu ordularının Akşehir'i almak istemeleri, Fatih'in harekete geçmesine neden oldu. Erzincan yakınlarında yapılan Otlukbeli Savaşını Fatih kazandı (1473).
Akkoyunlu Devletinde, Otlukbeli savaşından sonra iktidar mücadelesi başladı. Bunun sonucunda Akkoyunlu devleti parçalandı. Yerine Safevi devleti kuruldu.
OSMANLI - MEMLÜKLÜ İLİŞKİLERİ
Yıldırım Beyazıt'ın, Memlüklü himayesindeki, Dulkadir Beyliğinin topraklarını alması sonucu ilişkiler bozulmuştu. Çünkü, Memlüklü devletinde Dulkadir Beyliği'ni topraklarını alma amacındaydı.
Fatih Hac yolundaki su kuyularını onararak kutsal topraklarda etkinlik göstermek istedi. Memlüklüler, Fatih'in isteğini iç işlerine müdahale saydılar. Bunun sonucunda ilişkiler bozuldu.
Memlüklüler, Çukurova'da Osmanlı ordusunu yenilgiye uğrattı.
(Fatih Sultan Mehmed’in ölümünde Osmanli Devleti’nin sinirlarini gösteren )harita
EGE ADALARI'NIN FETHİ VE OTRANTO SEFERİ
Çanakkale Boğazına hakim olan Cenevizlilerin yönetimindeki İmroz, Taşoz, Limni, Bozcaada, Semadirek alındı. Böylece Çanakkale boğazının güvenliği sağlandı.
Gelibolu'da tersaneler yapıldı. Boğazın her iki tarafına istihkamlar yapıldı.
Adriyatik denizindeki Ayamavra, Kefalonya ve Zanta adaları alındı. Bu fetihlere karşı çıkan Napoli Krallığına ait olan Otranto limanı alındı. Fatih'in ölümü üzerine donanma geri çağırılınca Otranta tekrar Napoli Krallığının eline geçmiştir.
KIRIM HANLIĞI'NIN BAĞLANMASI
Kırım hanlığında iktidar mücadelesi vardı. Karadenizin kuzey sahillerinde Ceneviz kolonileri bulunuyordu. Moskova prensliğinde ileride tehlike yaratabilirdi. Bu nedenlerden dolayı Kırım hanlığı Osmanlı idaresine bağlandı. Ceneviz kolonilerine son verildi. Karadeniz kıyılarına ulaşan doğu ticaret yolları Osmanlıların eline geçti. Karadeniz Osmanlı gölü haline geldi. Karadeniz kıyılarındaki İpek yolu tamamen Osmanlının eline geçti.
II.BEYAZIT DÖNEMİ (1481 - 1512 )
II. Bayezıt, İshâk Paşa ve yeniçerilerin yardımıyla padişah oldu. Sadrazam Karamanlı Mehmet Paşa, Cem'i padişah yapmak istiyordu. Fakat başarılı olamadı. Bu olaydan sonra iktidar mücadelesi başladı.
CEM OLAYI:
Temel neden, veraset sisteminde belirli bir seçim usulünün olmamasıdır.
Cem, yapılan savaşı kaybetti, Karaman beylerine ve daha sonra Memluklulara sığındı. Cem Rodos'a gidip buradan da Rumeliye geçip kuvvet toplayarak İstanbul'a yürümeyi düşündü. Rodos şovalyeleri Cem'i tutuklayarak Fransa'ya götürdüler. Fransa ve Papalık Osmanlı üzerinde Haçlı baskısı kurdular. Fransa kralı Osmanlılara karşı yapacağı haçlı seferinde Cem'den yararlanmayı düşündü. Cem Fransa kralıyla Napoliye geldiğinde öldü.
OSMANLI - MEMLÜKLÜ İLİŞKİLERİ
Fatih zamanında başlayan sorunlar ve Cem olayından dolayı ilişkiler bozulmuştu. Memlükler Çukurova çevresinde Osmanlı ordularını yenilgiye uğrattı. Tunus sultanının teklifiyle barış yapıldı. Adana ve Tarsus kaleleri Mekke ve Medine evkafına ait olduğundan Memlüklülere bırakıldı (1491).
ŞAHKULU AYAKLANMASI (1511)
Safevi sultanı Şah İsmail Anadoluda egemenlik kurmak için din adamlarını Anadolu'ya göndermişti. Bunlardan Şahkulu, Antalya ve göller yöresinde isyan çıkardı. İsyan zor bastırıldı. Ayaklanmalara katılanlar Ege denizindeki Modon ve Koron adalarına sürüldü (1511).
OSMANLI - VENEDİK İLİŞKİLERİ
Venediklilerin elindeki Moradaki yerler ile İnebahtı ve Navarin limanları alındı. Bu fetihler II. Beyazıt zamanındaki tek önemli toprak kazancıdır.
Not: Endülüs müslümanları Haçlı katliamıyla karşılaşmışlardı. Bunlara yardım edildi. Müslümanlar Kuzey Afrika'ya taşındı.
II. BEYAZIT'IN PADİŞAHLIKTAN ÇEKİLMESİ
II. Bayezıt, son zamanlarında ülke yönetimini vezirlere bırakmıştı. Kendini dine ve tasavvuf fikirlere vermişti.
II. Beyazıt ve devlet adamları şehzade Ahmeti padişah yapmak isteyince, I. Selim Rumeli'de kuvvet hazırladı ve isyan etti. Yenilgiye uğradı. Bu durum bir şehzadenin padişahlık için ilk isyanıdır. Yeniçerilerin desteğini almış olan I. Selim isyanını sürdürdü. Bunun üzerine II. Beyazıt padişahlığı oğlu I. Selim'e bıraktı.
YAVUZ SULTAN DÖNEMİ (1512 - 1520 )
I. Selim kardeşlerini ve yegenlerini, tahtini saglamlaştirmak için öldürttü.
ÇALDIRAN SAVAŞI (1514)
Safevi devletinin kişkirtmasiyla çikan Şahkulu isyanini dikkate alan I. Selim Iran seferi düzenledi. Safevi devletinin Anadolu'daki taraftarlari olan Şii Türkmenleri öldürttü.
Iran seferine çikan I. Selim Dulgadir beyliginden yardim istedi. Bu yardim gelmedi. Çaldiran ovasindaki savaşi Safevi devleti kayipetti. Yavuz Iran'i almak için ilerlemek istedi, ancak askerlerin isyani üzerine bu isteginden vazgeçti.
Turnadag savaşinda Dulgadir beyligi yenildi ve ortadan kaldirildi. (1515). Her iki savaş sonunda Dogu Anadolu Osmanli egemenligine girdi. Anadolu Türk birligi kesin olarak saglandi. Safevi tehlikesi zayifladi.
I. Selim Tebrizden ayrilirken buradaki bilim ve sanat adamlarini Istanbul'a gönderdi.
MISIR SEFERI
Osmanli tarihinin en uzun seferidir.
NEDENLERI
Fatih zamanindan itibaren başlayan anlaşmazliklar
Memlüklü korumasinda olan Dulkadir beyliginin yikilmasi
Misir'a Osmanlilarin saldirmasindan çekinen Memlüklerin, Şah Ismail ile anlaşma yapmasi (I. Selim bunu Osmanliya karşi büyük bir tehdit saymiştir).
Iran'a gönderilen Osmanli askerlerine Memlüklerin topraklarindan geçiş izni vermemesi
I. Selim'in Kutsal topraklari alarak Islâm dünyasinin lideri olmayi amaçlamasi.
MERCIDABIK SAVAŞI (1516)
Osmanli ordusuyla Memlüklü ordusu Suriye'de Mercidabik'ta karşilaşti. Kansu Gavri yönetimindeki Memlüklü ordusu yenildi. Suriye Osmanli ülkesine katildi.
RIDANIYE SAVAŞI (1517)
Kansu Gavrinin, Mercidabikta ölümünden sonra yerine Tomanbay geçti. Venediklilerden top ve ateşli silahlar aldi. Memluklar yenilgiye ugratildi (1517).
MISIR SEFERININ SONUÇLARI:
Suriye, Filistin, Hicaz ve Misir Osmanli egemenligine alindi.
Misir'in alinmasiyla Osmanli geliri artti.
Venedikliler Kibris için verdikleri vergiyi Osmanlilara vermeye başladilar.
Baharat ticaret yolunda Osmanli üstünlügü artti. Portekizlilerin Hint deniz yolunu bulmalari nedeniyle (1498). Bu ticaretle ilgili beklenilen kazanç saglanamadi.
Kutsal emanetler Istanbul'a getirildi.
Son Abbasi Halifesi III. Mütevekkil Ayasofa camiinde düzenlenen törenle Halifelik makamini I. Selim'e devretti. (Osmanli padişahlari Fatih kanunnamsiyle mutlak otorite olmuşlardi, Halife ünvanini almalariyla da Teokratik nitelik kazanmişlardir.)
Misirdaki bilim ve sanat adamlari Istanbul'a getirildi.
Avrupa'ya dogru hiçbir sefer düzenlemeyen I. Selim Macaristan ya da Iran'a dogru olacagi sanilan sefer hazirligi sirasinda öldü. (1520)
KANUNI DÖNEMI (1520 - 1566 )
Kardeşi olmadigindan rakipsiz olarak padişah oldu. Osmanli devletinin sinirlarini en geniş noktalara ulaşti. Bu dönemde Osmanli imparatorlugu kültür ve uygarlik alaninda en ileri düzeye gelmiştir.
IÇ ISYANLAR
CANBERD GAZALI ISYANI:
Önceleri Memlüklülere hizmet eden, Canberd Gazali Osmanli devletinin Şam beylerbeyligi görevini yerine getiriyordu. Halifeligi almak ve Memlüklü devletini yeniden kurmak için ayaklandi. Ferhat Paşa komutasinda Osmanli ordusu isyani bastirmiştir. (1521)
AHMET PAŞA ISYANI:
Kanuni gelenege göre Ahmet Paşayi sadrazamliga getirmesi gerekirken, Ahmet Paşayi Misir valiligine atadi. Ahmet Paşa Memlüklü devlet adamlarini çevresinde toplayarak isyan etti. Yeni bir devlet kurmak için para bastirdi ve hutbe okuttu. Kanuni'ye bagli askerle isyani bastirdi (1524).
BABA ZÜNNUN ISYANI:
Yozgat'ta Bozok Türkmenleri kendilerine tespit edilen vergiyi agir buldular. Türkmenler Baba Zünnun çevresinde toplanarak isyan başlattilar. Baba Zünnun yakalanarak öldürüldü. Isyan bastirildi (1527)
KALENDEROGLU ISYANI:
Nedenleri:
1) Devletin göçebe yaşam sürdüren şii Türkmenleri denetlemek istemesi
2) Dulkadir Beyligine bagli olan sipahilerin dirliklerini kaybetmesi
Hacibektaş soyundan olan Kalenderoglu Türkmenler, kendisine katilan sipahilerle, birlikte ayaklandi. Merkezi otoritenin baskisina karşi yapilan bu isyan (1527) yilinda bastirildi.
BATIDA GELIŞMELER
BELGRAD'IN ALINMASI (1521)
Kanuni padişahligini kutlamayan ve vergiye baglanmayi reddeden Macarlara karşi sefer düzenledi.
Kuşatma sonucu Belgrad ile çevresindeki kaleler alindi. Belgrad Avrupa'ya yapilacak seferler için önemli bir merkez haline getirildi.
MOHAÇ SAVAŞI VE MACARISTAN'IN ALINMASI
(1526):
Macar Krali, Alman imparatoru Şarlken ve Avusturya Imparatoru Ferdinand'la, akrabalik ilişkilerinden dolayi, askeri ve siyasi bir ittifak kurdu. Böylece Osmanli Devletine karşi kurulan ittifakin öncüsü oldu.
Fransa krali I. Fransuva ve Alman Krali Şarlken arasindaki Avrupa'da üstünlügü ele geçirmek için yapilan mücadele neticesinde Alman krali Şarlken, Fransa krali I. Fransuvayi esir almişti. Ayrica Şarlken, Osmanlilarin Orta Avrupaya kadar ilerlemesini önlemek amacindaydi.
Kanuni Osmanli imparatorlugu aleyhine hazirlanan ittifaki bozmak ve Fransa'ya yardim etmek amacindaydi.
Kanuni düzenledigi seferde Macar ordusunu Mohaç ovasinda yenilgiye ugratti.
Kanuni Macar topraklarini ülkesine katmadi. Korumasi altina aldi. Tampon bir bölge yapti. Erdel beyi Jan Zapolya'yi Macar Kralligina atadi.
BIRINCI VIYANA KUŞATMASI (1529):
Nedenleri:
1. Avusturya Kralinin savaşta ölen Macar Krali ile akraba oldugunu belirterek Macar tahtinin kendine ait oldugunu öne sürmesi
2. Avusturya'nin kutsal Roma Germen Imparatoru Şarlken'le ittifak yapmasi
3. Avusturya'nin Macaristan'i işgal etmesi
4. Kanuni'nin Şarlken'e karşi Fransa'ya yardim etmeyi amaçlamasi
Kanuni yukaridaki nedenlerden dolayi sefere çikti. Macaristan'i işgalden kurtardi. Fransa Krali Fransuva Avrupa'da en büyük kral olmak için Alman Kral Şarlken'le yaptigi savaşi kaybedince Kanuni'den yardim istedi. Ferdinand ve Şarlken savaşmaktan kaçindilar. Viyana şehri kuşatildi. (1529) etkili toplarin getirilmeyişi, yeterli hazirligin olmayişi ve kiş şartlari, kuşatmanin kaldirilmaina neden oldu.
ALMANYA SEFERI (1533)
Ferdinand Macaristani kazanmak için Budin şehrini kuşatinca Kanuni yeniden sefere çikti. Avusturya ve Alman krallari yine savaşmadilar. Avusturya Krali Osmanli Devletinin güçlü oldugunu anladi ve bariş istedi.Istanbul Antlaşmasi Imzalandi (1533). Antlaşma şartlari:
1. Avusturya krali protokol bakimindan Osmanli sadrazamina eşit sayilacak. (Bu kararli Osmanli Avusturya'ya karşi siyasi üstünlük sagladi)
2. Avusturya, Osmanlilar'in atadigi Yanoş'u Macar Krali olarak taniyacak.
3. Avusturya bozmadikça bariş geçerli olacak.
4. Bu barişin yapilmasinin, diger bir nedeni de Safevilerin doguda karişilikliklar yaratmasidir.
MACARISTANIN OSMANLI ÜLKESINE
KATILMASI (1541)
Kanuni'nin Macar Kralligina atadigi Jan Zapolyan'in ölümü üzerine oglu Yanoş kralliga getirildi. Bu yeni durum üzerine Avusturya, Macaristan'i almak için Macaristan'daki Budin'i işgal etti. Kanuni çiktigi seferde Budini aldi. Macar topraklarini Osmanli ülkesine katti. Sigismund'u, Erdel kralligina atadi. Kuzey Macaristan Avusturya'ya kaldi.
ZIGETVAR SEFERI, KANUNININ ÖLÜMÜ (1566)
Yeni Avusturya Krali 1533 Istanbul antlaşmasina uymayarak Macaristan'a yeniden saldirdi. Sokullu Mehmet Paşa sefer karari aldi. Zigetvor kalesi Osmanlilarin eline geçti.
Not: Kuşatma sirasinda agir hasta olan Kanuni ölmüştür. II. Selim padişahliga getirilmiştir.
Kanuni, Avrupa Hristiyan birligini bozmak ve Fransayi, Osmanli yanina çekmek istediginden, yardim edecegini bildirmiştir.
Fransa, ilişkileri kuvvetlendirmek için elçi göndererek siyasi ve ticari nitelikli, bir antlaşmanin yapilmasini istedi. Osmanli tarihinde Uhud - u Atik ya da İmtiyaz-ı Mahsusa olarak bilinen ticaret anlaşması yapıldı. Başlıca maddeler;
1. Her iki devletin gemileri denizlerde ve limanlarda serbest dolaşabileek
2. Fransız tüccarlardan daha az gümrük vergisi alınacak
3. Fransız tüccarların, aralarındaki sorunlara Fransız yargıçlar bakacak
4. Fransız tüccarlar ile Osmanlılar arasındaki sorunlara Türk yargıçlar bakacak ve bunun için Fransız tercümanlar görevlendirilecek.
5. Fransızlara din ve mezheplerinde tam serbestlik tanınacak
6. Osmanlı vatandaşları Fransa denizlerinde ve topraklarında aynı haklardan yararlanacak
7. Bu anlaşma hükümdarların sağ kaldıkları sürece geçerli olacak.
Kanuni kapitülasyonlarla Almanya'ya karşı, Avrupa' da denge ve güç kurmayı amaçladı. Kapitülasyon anlaşması, Osmanlılar için önemli siyasi bir başarıdır.
Fransızlar her padişah değişiminde anlaşmayı yenileyerek zamanla, Osmanlı aleyhine siyasi ve ticari üstünlükler kazandılar. 1740 yılında kapitülasyonlar süresiz olarak uzatıldı. Osmanlı Devleti'nin güçsüzlüğünden yararlanan diğer Avrupalı devletler de kapitülasyonlar kazandılar. Bu durum, Osmanlı devleti'nin sanayileşmiş devletlerin açık pazarı olmasına neden oldu. Kapitülasyonlar Lozan anlaşmasıyla kaldırıldı.
DOĞUDA GELİŞMELER
Kanuni’nin Dogu seferinde geçtigi yerleri gösteren harita
a) Safevilerin, Bağdat ve çevresini alarak Osmanlı sınırına yakın bölgelerde hareketlenmesi
b) Safevilerin, ortak sınırı bölgesinde kendi halkına karşı izledikleri baskılı yönetimin, Osmanlının ipek ve baharat ticaretini aksatması
c) Osmanlı yönetimindeki Bitlis emirinin, Safevilere, Safevilerin, Azerbeycan valisinin Osmanlılara geçmesi
d) İran'ın, Bağdat valisinin, Osmanlı tarafına katılması, Safevilerin bu duruma müdahele etmesi
IRAKEYN SEFERİ (1534)
Kanuni Bitlis Emiri Şeref Hanı cezalandırmak ve Bağdatı almak için sefere çıktı. Azerbeycan alındı. Bağdat alındı. Gilan ve Şirvan'daki ipek ticareti Osmanlıların denetimine girdi.
İRAN SEFERİ (1548)
İran'da taht kavgasına giren şehzadenin Osmanlılara sığınması sonucu, Safeviler, Tebriz'i, Nahçevan'ı ve Van çevresini aldı.
Kanuni, Safevi tehlikesini bitirmek, Azerbeycanı bütünüyle almak için sefere çıktı. Van ve Tebriz'i aldı.
NAHÇEVAN SEFERİ (1554)
Safeviler, Avusturya savaşlarından yararlanarak Doğu Anadolu'yu almak için Doğu Anadolu'ya girdi. Kanuni Safevilere kesin bir darbe vurmak için üçüncü defa sefere çıktı. Safeviler'e ait olan Nahçevan, Revan ve Karabağ alındı.
Bu savaşlar her iki devlet için zararlı olmuştur. Kanuni Avusturya savaşlarından dolayı Safeviler'in barış teklifini kabul etti.
AMASYA ANTLAŞMASI (1555)
Bu anlaşma, Osmanlılar ile İranlılar arasındaki ilk resmi antlaşmadır. Buna göre:
Azerbaycan, Tebriz, Doğu Anadolu ve Irak Osmanlıların oldu.
Sınır bölgesinde saldırılar yapılmayacak
I. Selim devrinden itibaren başlayan savaşlar durdu.
DENİZLERDE GELİŞMELER
RODOS'UN FETHİ (1522):
Rodos, Fatih zamanında kuşatılmış, fakat alınamamıştı. Osmanlı gemilerine saldıran Sen Jan şovalyeleri Batı Anadolu kıyılarını tehdit ediyorlardı. Mısır ve Suriye'nin alınmasından sonra bu adanın alınması gerekli oldu.
Şovalyeler Avrupa'dan yardım gelmeyince adayı boşalttılar. Şarlken şovalyeleri Malta adasına yerleştirdi.
PREVEZE DENİZ SAVAŞI (1538)
Alman kralı Şarlken, Doğu Akdenizde Osmanlı üstünlüğüne son vermek için, Andrea Dorya yönetiminde birleşik haçlı donanmasını kurdu.
Kanuni Barbarosu İstanbul'a çağırdı. Barbaros Kaptan-ı Derya oldu. Cezayir'in Beylerbeyi olduğu ilan edildi.
Venedik, Ceneviz, Malta, İspanya ve Portekiz deniz kuvvetlerinden oluşan haçlı donanması, Barbaros tarafından yenilgiye uğratıldı.
Savaştan sonra, Venedikliler ticaretlerinin aksayacağını gördüler ve barış yaptılar. Buna karşılık Mora, Dalmaçya kıyılarındaki kaleleri Osmanlılara bıraktılar.
TRABLUSGARB'IN ALINMASI (1551)
Şarlken Tunus'u almak için Malta'daki Sen Jan Şovalyeleri aracılığıyla saldırılar başlattı. Bunun üzerine, Turgut Reis şovalyelerin elindeki Trablusgarb'ı aldı. Trablusgarb beylerbeyi oldu.
CERBE ADASININ FETHİ (1559)
Turgut Reis, önceleri kendisine bağlı olan Cerbe adasını, Trablusgarb körfezinin güvenliği için, İspanyollardan almak istedi. Turgut Reis ve Piyale paşa, Andrea Dorya yönetimindeki haçlı donanmasını yendiler. Ada Turgut Reis'in yönetimine bırakıldı.
MALTA SEFERİ (1565)
Malta adasına yerleştirilen Sen Jan Şovalyeleri Osmanlı gemilerine saldırıyorlardı. Haçlı donanması bu adayı üs olarak kullanıyorlardı.
Kanuni, Cezayir ve Trablusgarbın güvenliği için Maltanın alınmasını kararlaştırdı.
Yapılan kuşatma başarıszlıkla sonuçlandı.
HİNT SEFERLERİ
NEDENLERİ
Portekizlilerin, Ümit burnu yoluyla Uzakdoğu mallarını Avrupa limanlarına taşımaları.
Portekizlilerin, Hint okyanusunda ve Kızıldeniz çevresinde, müslümanların ticaretlerini engellemeleri
Deniz yoluyla hac'a giden müslümanların güvenliğinin bozulması
Hindistan'daki Müslümanlara portekizlilerin saldırması
Osmanlı Devleti'nin kendisini İslâm Dünyasının koruyucusu olarak görmesi
Mısır ve Hicaz'ın Osmanlı topraklarına katılmasıyla, Portekizliler ile Osmanlılar karşılaşmışlardır. Hint ticaret yolunu yeniden müslümanların denetimine almak ve Hint müslümanlarına yardım etmek amacıyla, dört deniz seferi düzenledi.
BİRİNCİ HİNT SEFERİ (1538)
Gucerat sultanı Bahadır Şahın yardım istemesi üzerine, Mısır Beylerbeyi Süleyman paşa komutasında yardım gönderildi. Yemen, Aden kıyıları alındı. Hindistanın Batı kıyılarındaki Gucerata varıldı. Yeni Gucerat Sultanı, Osmanlı egemenliğine girmemek için Osmanlılara yardım etmedi. Hint okyanusunda Portekiz'e karşı güç olunacağı gösterildi.
İKİNCİ HİNT SEFERİ (1551)
Piri Reis Basra Körfezindeki Hürmüz boğazını Portekizlilerden alamadı. Donanmayı kuvvetlendirmek için Mısır'a döndü. Piri Reis savşatan kaçmakla suçlanarak idam edildi.
ÜÇÜNCÜ HİNT SEFERİ (1552)
Murat Reis, Basrada'ki Osmanlı donanmasıyla Portekizlilerle savaştı. Başarılı olamadı.
DÖRDÜNCÜ HİNT SEFERİ (1553)
Seydi Ali Reis, Basra'daki Osmanlı donanmasıyla Hürmüz boğazını geçti. Portekizlileri yenilgiye uğrattı. Hint okyanusundaki fırtınalara Osmanlı donanması dayanmadı. Seydi Ali Reis İstanbul'a geri döndü. Başından geçen olayları yazdığı Mir'atül - memalik adlı eserde anlattı.
HİNT SEFERLERİNİN SONUÇLARI :
Osmanlı devlet adamlarının Hindistan'ın gelecekteki ekonomik önemini anlayamadılar. Portekizliler bu önemi kavradılar.
Akdenize göre yapılan Osmanlı gemilerinin Hind okyanusuna dayanaklı olmadığı anlaşıldı.
Portekizlilere karşı kesin üstünlük kazanılmadı.
Yemen, Habeşistan kıyıları, Osmanlılara katıldı. Kızıldeniz, Basra körfezinde egemenlik sağlandı.
Osmanlı devleti Habeş, Yemen, Basra, Lahsa olmak üzere yeni eyaletler kurarak bu bölgeleri yönetti.
Kanuni Sultan Süleyman’in ölümünde Osmanli Devleti’nin sinirlarini gösteren harita
Sadrazam Sokullu aslen Hirvat kökenlidir. Devşirme olarak Enderun'da yetiştirildi. Kanuni zamaninda sirasiyla Kaptan-ı Derya, Rumeli Beylerbeyi, Vezir ve Veziri azamlık (Sadrazam) görevlerine atanmıştır.
Sokullu, Kanuniden sonra II. Selim ve III. Murat dönemlerinde de sadrazamlık yaptı. Bu süreçte devlet işlerinde birinci derecede sorumlu oldu. Bundan dolayı Sokullu'nun yönetimde aktif olduğu döneme Osmanlı tahinde Sokullu Devri denilir. Sokullu Devri, III. Murat zamanında (1579) yılında Sokullu Mehmet Paşanın öldürülmesiyle sona ermiştir |
|
 |
|
